Nota Ringkas Sejarah Tingkatan 4 Bab 1 – Kemunculan Tamadun Awal Manusia. Berikut dikongsikan nota sejarah Tingkatan 4 bab 1 yang bertajuk kemunculan tamadun awal manusia.
Nota Sejarah Tingkatan 4 Bab 1 Kemunculan Tamadun Awal Manusia
- A. Prasejarah
- B. Zaman Prasejarah ialah zaman manusia masih belum mengenali sistem tulisan
- C. Kajian zaman prasejarah dijalankan oleh ahli arkeologi
- D. Pada zaman Paleolitik dan Mesolitik manusia hidup berpindah randah, tinggal dalam gua, tepi sungai, hidup berkelompok.
- Iktiar hidup dengan memburu, memungut hasil hutan dan tangkap ikan
Zaman Neolitik
- Manusia mula hidup menetap dlm kelompok yg besar. Pandai bercucuk tanam dan menternak binatang
- Penciptaan peralatan drp batu yg mempunyai pelbagai fungsi
- Kehidupan bermasyarat dan pengkhusan kerja Sistem tukar barang diamalkan ( barter )
Zaman Logam
- Pandai mencipta peralatan drp logam, gangsa dan besi
- Pantai mencipta perahu / rumah – meneroka laut dan menjalankan dagaangan persisir pantai Sesetenggah kawasan muncul petempatan besar dan kota pertahanan seterus menjadi bandar Cth : Jericho, Jordan 800 sm
B. Makna Tamadun
• Tamadun : berasal drp perkataan Arab ( mudum / madaian )
• Madana bermasud : Tingi budi bahasa dan pembukaan bandar
• Perkataan Inggeris, Civilization civitas bermaksud bandar
• Perkataan Melayu : Peradaban
Konsep Tamadun
Barat : Dikaitkan dgn pembangunan lahiriah cth : kebudayaan, undang-undang,penulisan.
Islam : Tamadun merangkumi lahiriah dan rohani
C. Ciri-ciri Tamadun
Petempatan Kekal : Kawasan yang sesuai, berkait rapat dengan kawasan pertanian. Lahirlah ciptaan alatan pertanian
Kehidupan beroganisasi : system keluarga dan masyarakat. Sistem social tamadun awal berbentuk pyramid. Lapisan atas bangsawan, bawah , pembesar dan rakyat
Sistem Pemerintahan : Pemimpin / raja dilantik dikalangan mereka ( unsur magis ) -Undang-undang dicipta
Pengkhususan Kerja : Barangan @ produk dihasilkan oleh golangan tertentu
-Aktiviti pertukaran barang berlaku secara langsung pertukaran kemahairan dan ilmu berlaku
Agama / Kepercayaan :
Peringkat awal manusia cuba berinteraksi degan alam sekitar.Pada peringkata awal proses tamadun manusia percaya alam sekeliling mempunyai kusa ghaib ( animisme ) kemudian bertukar menjagi agama. Politiesme , penyemahan banyak tuhan
Bahasa dan Sistem Tulisan :
Proses pembentukan tamadun bermula apabila manusia mula mencipta bahasa dan tulisan dalam perhubungan dan merekod.
Bahasa tertua, Yunani dan Sanskrit Tulisan : hieroglif, cuneiform dan ideogram
-Bahasa dan tulisan penting dalam penyebaran ilmu pengetahuan dalam dan luar masy.
Rumusan : semua ciri tamadun berkaitv rapat. Kemunculan bandar merupakan proses kpd perkembangan tamadun. Bandar memainkan peranan penting dalam penyebaran ilmu, pusat pentadbiran, aktiviti ekonomi, ritual dan pertemuan masyarakat.
D. Proses Pembentukan Tamadun
• Proses pembentukan tamadun bermula bila berlakunya penyesuaian manusia dengan alam sekeliling
• Cthnya : Manusia akan memilih kawasan yang sesuai untuk petempatan, seperti lembah
sungai. Kenapa ? sebabnya
i. Lembah sungai tanahnya subur
ii.mudah mendapat bekalan air dan makanan
Itulah sebabnya semua tamadun awal dunia terbentuk dilembah sungai
A. TAMADUN MESOPOTAMIA :
- Lokasi : Di Lembah Sg.Euprates dan Tigris 3500sm
- Perkataan Mesopotamia berasal drpd bahasa Yunanai bermaksud “Tanah antara Dua Sungai “
- Wilayahnya terletak di antara Sg.Tigris dan Sg.Euphrates
- Sekitar tahun 3500sm wilayah Mesopotamia berkembang menjadi tamadun
- Terdapat banyak kerajaan yang muncul dan jatuh, kerajaan awal ialah kerajaan Sumeria pd 3500 sm. Kerajaan terakhir Chadea 626sm
Proses Pembentukan
1) Bahagian Utara Baghdad – dari Baghdad hingga Assyria
1) Bahagian bandar Baghdad – Babaylon ( Akad dan Sumeria)
Org Sumeria berhijrah ke wilayah ini menjalankan aktiviti pertanian : tebus guna dan pengairan
Petempatan awal ( kampung ) berkembang menjadi bandar dan seterusnya negara kota Cth: Kish,Nippur,Lagash,Uruk,Ur,Mari
Ciri-Ciri Tamadun Mesopotamia
1. Negara Kota (kerajaan Berdaulat)
-ada pusat kota,tembok kota,pelabuhan kubu,pintu gerbang. -Didalam kota ada istana,rumah kediaman,ibadat,jalan -Pusat kota : rumah ibadat
* N.Kota ( luas 1000 bt.persegi/pdk 30 ribu)
2. Organisasi Sosial / masyarakat
3. Pemerintah – raja, ketua pendeta, ketua tentera, org bangsawan
4. Rakyat – rakyat bebas ( petani ,pedagang,artisan) – Hamba( tawanan perang)
5. Sistem Pemerintahan – berbentuk teokrasi
( raja dianggap tuhan @ wakil tuhan dan pemilik negara )
Cth : Raja Naramsin , di Akkad paksa penduduk sembahnya. Gelar dirinya ‘Raja Empat Penjuru Alam ’
-Raja Mesopatamia bertindak sebagai ketua agama dan melantik keluarga diraja memegang jawatan di zigurat ( pusat ibadat / perdagangan / simpan khazanah negara
d) Pengkhususan Kerja – peniaga,pedagang, artisan, pembuat tekstil,tukang rumah -menjalankan perdagangan dengan Lembah Indus, bawa masuk logam,kayu-kayan,emas
e) Tulisan – bermula dgn tulisan bergambar dan simbol pada tanah liat ( cuneiform )
Sumbangan Tamadun Mesopotamia
Kod Undang-Undang Hammurabi
Hukuman dan denda mestilah setimpal dengan kesalahan tetapi mengikut susun lapis masyarakat
Kod ini mengandungi 282 undang-undang yg dipahat pada tembok / tiang besar *Hammurabi : memerintah th 1792-1750 sm berpusat di BabylonSistem tulisan menghasilkn kesusasteraan seperti
- epik Gilgamesh
- Ilmu astronomi, geometri
- Perubatan – semasa kerajaan Assyria Sebanyak 500 jenis ubatan disampelkan
- Penciptaan roda – kereta kuda, kincir angin
- Cara buat batu-bata drp tanah liat, arca
- Wujudnya empayar pertama didunia – Raja Sargon menyatukan wilayah-wilayah Sumeria
- Perpustakaan diraja di Nineveh oleh Ashurbanipal ( 668-627 s.m )
B. T.MESIR PURBA :
Lokasi : Di Lembah Sg.Nil , Mesir 3100 sm
– Sg.Nil Biru dari Tanah tinggi Ethiopia
– Sg.Nil Putih dari Tasik Victoria, Uganda
Kerangka Masa : zaman Logam
Tamadun Mesir Purba 4 zaman
i. Awal : 3100-2200 sm
ii. Pertengahan : 2040-1785 sm
iii. Empayar : 1570-1085 sm
iv. Keruntuhan : 1085-322 sm
Proses Pembentukan
– Mencapai tahap kemajuan pada Zaman Logam sejak 5000 sm.
– Penggunaan peralatan logam-bina parit, pengairan,terusan
– Petempatan kekal di Lembah Sg.Nil ( kampung – bandar –nome@ daerah )
– Sebuah bandar dipilih sbg pusat pentadbiran Cth : Thinis / Memphis / Thebes
Ciri-Ciri Tamadun Mesir Purba
• Firaun Menes 3200 sm menyatukan nome menjadi kerajaan berpusat di bandar Thinis pindah ke Memphis dan Thebes
Kehidupan bandar – Pusat pentadbiran / ekonomi / agama / tumpuan penduduk
Organisasi Masyarakat –
i) Ketua : Firaun, berkuasa mutlak dianggap suci. Jawatannya diwarisi
– dianggap jelmaan Tuhan Horus
– digelar Raja Matahari krn dipercayai anak Tuhan Matahari ( Amon Re )
– Ketua pendeta / pemilik tanah / ketua hakim / ketua pahlawan
j) Golongan Bangsawan – pembesar / tuan
Tanah / juru tulis / rahib
iii) Rakyat Bebas – petani,pedagang,artis
iv) Hamba
Sistem Pemerintahan
– Diketuai oleh : raja, bergelar Firaun ~ Glg Bangsawan @ pembesar ( mentadbir ), ~Rahib ( hal agama ~ Juru tulis ( merekod )
– Ada Firaun perempuan, cth Firaun Hatsshepsut (1501-1479sm)
– Kerajaan empayar : Nubia, selatan Mesir ke Lubnan dan Syria
Pengkhususan kerja
-Eksport utama tekstil dan kertas, lombong emas di Nubia.
-Sunga Nil jalan utama, muncul pelabuhan Thebes, Memphis, Fayoum
Kepercayaan
i) Politeisme – percaya banyak tuhan ( Re (Tuhan Matahari) Ta-Atum(Tuhan langit ), Amun ( Tuhan Angin )
ii) Percaya Kehidupan lepas mati : makam mayat dipernuhi keperluan harian
Cth : Penemunan Makam Tutankhamun ii , badannya disaluti 11 kilo emas.
Sistem Tulisan
-Sistem tulisan hieroglif ( kombinasi simbol + gambar ) kegunaan rekod aktiviti pertanian dan kutip cukai ( hieroghlif – hieratik – demotik )
Sumbangan Tamadun Mesir Purba
Seni Bina ( Piramid ) – ilham Imhotep, iaitu ahli sains / fizik / pengamal perubatan /pengarang buku sains dan sastera pada zaman Firaun Djoser 3150sm
-Piramid Sakkara tertua didunia utk Firaun Djoser
Pendidikan dan Penggunaan Kertas – cipta kertas drp pokok papyrus
Tinggalan tamadun Mesir direkodkan dalam tulis hieroglif dipahat pada makam dan batu
Sistem Pendidikan utk kanak-kanak atasan, duruskan olh rumah ibadat
Perubatan – proses memumiakan mayat
Ilmu matematik,algebra,geometri, astronomi digunakan utuk kawal banjir sungai Nil
(sistem pengairan )
Cth: Firaun Senuusret III bina tembok pengairan 123 km tebus guna padang pasir Sistem kalender 365 hari
Rumusan : Tinggalan seperti bangunan, tulisan, dokumen, buku menunjukkan wujudnya tamadun yg agung
C. T.INDUS, DILEMBAH SG.INDUS 2500SM
Lokasi
Terletak dilembah Indus yg disaliri Sg.Indus di India, dikenali juga dengan tamadun Harappa iaitu bandar utama zaman tersebut.
Kerangka masa
Sekitar tahun 2500 SM dan merosot tahun 1800 SM
Proses Pembentukan
- Penduduk dibahagian barat laut India telah membentuk petempatan kekal disepanjang Sungai Indus.
- Kepandaian penduduk menyesuaikan diri dengan alam sekitar telah meningkatkan pengeluaran hasil pertanian dan membawa petambahan penduduk
- Perkembangan bandar di Lembah Indus iaitu Harappa dan Mohenjo Daro.
CIRI-CIRI TAMADUN INDUS
1) Petempatan kekal
Pembentukan bandar terancang-Bandarnya terbahagi kpd 2 bahagian dan dikelilingi tembok Bahagian utama ( pusat petadbiran & keagamaan : bangunan pentadbiran,tempat mandi awam dan tempat simpan hasil pertanian
Bahagian kedua : kawasan perumahan berbentuk blko-blok segi empat, setiap blok berbentuk segi 4 dan disambung dgn jalan raya
2) Organisasi
Golongan Atasan : ketua pendeta dan pendeta Golongan Bawahan : Pertani,buruh dan hamba
3) Pengkhususan Pekerjaan
Pertanian,perdagangan,pertukangan dan pembuatan. Jalankan hubungan dagagan dgn Mesopotamia ( bukti terjumpanya cap mohor
Indus di Mesopotamia)
Baranga dagangan : emas,gading gajah,manik
4) Amalan Agama
Masyarakatnya dikatakan beragama berikutan penemuan sebuah patung ( proto Siva) yang bertanduk tiga sedang duduk bersila
Percaya kepada Tuhan Ibu, patung ini disembah bagi melambangkan kesuburan.
5) Sistem Tulisan
Berbentuk piktograf
SUMBANGAN TAMADUN INDUS
I. Pandai Mengeksploitasi Kelebihan
Mengambil kesempatan ke atas Lembah Sungai Indus yang subur dan pamah untuk bercucuk tanam dab mendirikan bandar
II. Perancangan Bandar
• Keupayaan mewujudkan bandar terancang seperti Mohenjo Daro dan Harappa ( kepakaran dalam ilmu geografi , seni dan matematik ) untuk susun atur tempat dan pengisian • Bandar disusun bentuk segi empat dan ada jalanraya
Ilmu geogmetri hasil hubungan dgn tamadun Mesopotamia.
Bahan binaan , batu-bata daripada tanah liat yang dibakar dgn api @ panas matahari
III. Sifat Keterbukaan
• Sanggup membuat hubungan dgn tamadun lain untuk bertukar pandangan dan teknologi.
• Sanggup menerima ilmu,sumbangan tamadun luar untuk digunakan dalam tamadun Indus iaitu menerima pakai sumbangan tamadun Mesir Purba dan Mesopotamia.
D. TAMADUN HWANG HO
Lokasi
Di lembah Sungai Hwang Ho @ Sg.Kuning di China. Sungai ini mengalir ke Teluk Bo Hai.
Kerangka Masa
Sekitar 1800 SM
• Dinasti Hsia merupakan Dinasti beraja pertama di China sekitar tahun 2205-1766SM
• Dinasti Shang 1766-1050 SM
• Dinasti Chou 1050-256SM
Proses Pembentukan Tamadun Hwang Ho
Penduduk nomad membuat petempatan di lembah Sungai Hwang Ho. Bandar Sian merupakan petempatan awal penduduk Hwang Ho.
• Bandar lain seperti Anyang di zaman kerajaan Dinasti Shang
Ciri-Ciri Tamadun Hwang Ho
i. Negara Kota
Anyang merupakan sebuah negara kota- dibandar ini terdapat istana, kuil, pusat pentadbiran dan tembok
-Ketua pemerintah raja,golongan pembesar dan agama tinggal di bandar
ii. Organisasi Sosial
• Atasan: Golongangan bangsawan pembesar,pegawai kerajaan
• Bawahan : Petani,artisan ,pedagang ( artisan pakar dalam teknologi gangsa dgn menghasilkan senjata, barang hiasan dan alat agama. • Perhambaan berleluasa di zaman Dinasti Shang.
iii. Pengkhususan Pekerjaan
• Golongan pembesar mempunyai tentera masing-masing ( tentera berkuda dan berjalan kaki)
• Artisan – mereka cipta pelbagai barangan tembaga, tembikar • Hamba sebagai tentera paksaan, upacara korban dan buruh.
iv. Sistem Pemerintahan
Dinasti Shang berbentuk pemerintahan Beraja
-pengganti raja dari kalangan saudara lelaki @ anak lelaki -Berkuasa mutlak dikawasan pusat pentadbiran
-Masyarakat percaya kuasa raja merupakan mandat daripada tuhan-mandat akan ditarik kiranya raja zalim
-Golongan bangsawan mentadbir wilayah dgn mewujudkan pentadbiran , cukai,undang2 sendiri -Raja Dinasti Chou mengikat pembesar tempatan dgn ikrar taat setia dan memberi hadiah spt kereta kuda,senjata,hamba dan binatang
-pembesar tempatan sebagai ketua agama
v. Agama dan keperluan
• Animisme dan politiesme
• Penyembahan roh nenek moyahg
• Sembah tuhan syurga ( Shang –ti )
• Tuhan bumi ( Tu )
• Penyembahan bukit,sungai gunung -upacara penyembahan melibatkan muzik,tarian,korban diketuai oleh bomoh
• Percaya kepada ramalan @ nujum – contohnya, tulang binatang @ oracle boleh meramal keadaan- caranya: tulang diletakkan diatas api, rekahannya boleh ditafsirkan
vi. Sistem Tulisan
vii. Rekahan daripada tulang menimbulkan idea untuk mencipta tulisan. Tulisan berbentuk ideogram @ simbul
SUMBANGAN TAMADUN HWANG HO
1) Sistem Pemerintahan Monarki
• Pemerintahan beraja diamalkan sehingga dinasti Ching
• Konsep mandat dari syurga dan amalan putaran dinasti dikaitkan dgn raja
2) Ekonomi
• Pembinaan Pengairan- terusan dibina untuk pengairan pertanian
• Zaman Dinasti Chin, Shih Huang Ti membina terusan di Szechwan
• Pertanian – teknologi pembajakan dan cangkul. Alat pertanian daripada kayu kepada besi – Penggunaan batas tujuan penanaman
3 ) Tulisan
• Sistem tulisan berkembang secara evolusi dan masih digunakan sehingga hari ini
4) Kepercayaan pemujaan roh nenek moyang yang diamalkan sehingga hari ini oleh masyarakat Cina
5) Sistem kalender 30 hari sebulan dan 365 hari setahun- raja menggunakan kalender untuk menentukan musim menanam, menuai, perkahwinan, pemburuan, pengembumian
6) Falsafah Perang Sun Tzu ( karya the Art of war ) selok belok perang
Rumusan
Terdapatnya kesamaan dalam proses pembentukan tamadun. Dari kampung wujudnya bandar dan terbinanya negara kota
Kepelbagaian ekonomi membawa kepada pengkhususan kerja, kemudahan insfrastruktur dan undang-undang
Pengajarannya :
a) T.Mesopotamian – undang Hmamurabi
b) T.Mesir Purba – Seni bina yang tinggi
c) T.Indus- keunikan perancangan bandar
d) T.Hwang Ho – Terusa- – kawal banjir
Manusia hendaklah bertindak cekal dan inovatif.